Türk Edebiyatında Manzum Devriyye

Devr edip geldim cihâna yine bir devrân ola

Ben gidem bu ten sarâyı yıkıla vîrân ola

Niyâzî-i Mısrî

*

Nereden gelip nereye gidiyoruz?

Ne hâldeydik ne hâle döneceğiz?

Gelen ve giden bir varlık var mı?

Mevcût tek bir vücuttan mı ibâret?

Yol ne, yolcu kim?

Sorular, sorular, sorular…

*

İslâm’ı şerîat, tarîkat, marifet ve hakikat makamlarıyla yaşayıp sülûk çıkaran ehlullah, bu soruların cevaplarını tefekkür edip hâlen yaşayarak öğrenmişler, tecrübelerinden bir kısmını da devir/devriyye, devriyye-i ferşiyye/devriyye-i arşiyye gibi isimlerle kulaklarımıza fısıldamışlar yahut alenileştirip kelâma dökmüşlerdir.

Yazmasına yazmışlar ve belki de bir müşkilimizi halletmişlerse de bazı ifadeleriyle –sözde- geleneksel inanç yapısına aykırı vehmedilerek okuyanların zihninde bin bir soru bırakıp gitmişlerdir.

Sâhi nedir devir/devriyye gerçeği?